LA COMPLESSA CONTROVERSIA TRA LA FEDELISSIMA COMUNITA’ DI ROVIGNO E I FRATELLI COSTANTINI PER IL “FORNO NUOVO DRIO VIER” (1777-1793)

La più antica testimonianza circa l’esistenza di un forno comunale entro le mura dell’antico abitato di Rovigno, ubicato nella contrada detta Pian del Forno, risale al 1390; nell’anno successivo è attestato un secondo forno in contrada Valdibora. Un nuovo importan-te tentativo di ampliare l’offerta dei forni comunali, si ebbe nel 1774, richiamando l’attenzio-ne sul fatto che la Comunità era stata inutilmente sollecitata nel 1769 di erigere un forno in aggiunta ai sei che allora già esistevano. Nel 1777 si pensò di erigere un altro forno: i fratelli Costantini, possessori di un fondo in Contrada dello Spirito Santo si offrirono di costruirlo, in cambio di un pezzo di prato in area Campo di Torre. Le cose non andarono per il verso giusto: i Costantini, infatti, si ritrovarono di lì a poco di fronte ad un’offerta “avversa” di acquisto di Campo di Torre: si innescò un contenzioso tra i Costantini e la Comunità, che si sarebbe chiuso soltanto dopo sedici anni (nel 1793), a conclusione del quale il “nobile” ca-sato rovignese vide riconosciuta la giustezza del suo agire, rispettoso dei patti. Il documento che qui si pubblica, è custodito nei fondi della Biblioteca Speciale Scientifica del Centro di ricerche storiche di Rovigno.Rovinjski podestat je 1390. godine donio odluku da se putem javne dražbe dodjeli pekara u Terbisolu (Datio Furni in Terbisolo) stanovitom „Petrus Filius Mathei, habitatores Rubini“ na godinu dana. Ovo je najstarije svjedočanstvo o postojanju općinske pekare unutar zidina starog rovinjskog naselja, a nalazila se u kontradi Pian del Forno. Već sljedeće 1391. godine raspisan je još jedan natječaj za najam druge pekare (Datium Furni de Bora) na godinu dana, a stanovnici su je odlučili dodijeliti stanovitom Antoniju, sinu Leonarda. Naziv ove pekare, sagrađene krajem 14. stoljeća, mogao bi biti čisto “topografski”, u smislu da označava lokaciju na dijelu otoka gdje puše bura. Novi važan pokušaj proširenja ponude za gradske pekare zabilježen je 1774. kada je skrenuta pažnja na činjenicu da se još 1769. bezuspješno zatražilo od Zajednice da izgradi novu pekaru, pored šest već postojećih, te se izražavala zabrinutost zbog toga što je potreba za takvim objektom rasla iz dana u dan. Za tu svrhu predlagalo se korištenje urbanog prostora pored kontrade sv. Jakova “kako bi se očistio nezdravi i neugodan zrak u toj kontradi, zbog kojeg su osobe boležljive tijekom cijele godine”. U ožujku 1777. suci i sindik uputili su dopis načelniku pokrajine u Kopru, podsjećajući ga kako je on, s obzirom „na veliko povećanje broja stanovnika“, naredio Zajednici u dva navrata (1769. i 1774.) izgradnju nove pekare. U nastavku dopisa javni službenici su obrazlagali kako je u kontradi Spirito Santo (Sveti Duh), tada bez pekare, postojao teren u vlasništvu braće Costantini koji je bio veoma pogodan za izgradnju takvog objekta. Navedena braća Costantini ponudila su izgradnju pekare o vlastitom trošku i zatim njenu predaju Zajednici u zamjenu za jedan dio livade u predjelu Campo di Torre. Nažalost, stvari se nisu odvile u željenom pravcu. Nakon dvadesetak dana braća Costantini morala su se sučeliti s protuponudom za kupnju terena u Campo di Torre. To je dovelo do spora između braće Costantini i Zajednice, a okončan je tek šesnaest godina kasnije (1793.), kada je “plemenitoj” rovinjskoj obitelji priznata ispravnost njenog postupanja jer je, poštujući ugovore, vodila računa o svojim interesima, ali na način da ne ošteti Zajednicu u koju su u potpunosti bili uključeni te su bili njen ugledni društveni, gospodarski i vjerski element. Dokument koji se objavljuje, u izvornom kožnom uvezu s pozlaćenim slovima i pojačanjima, čuva se u fondovima Specijalne znanstvene knjižnice Centra za povijesna istraživanja u Rovinju